Muscle Power Yuval Noah Harari
Translation by Harmanjeet Singh
ਭਾਗ – 4
ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ।। Yuval Noah Harari ।
ਸਭ ਤੋਂ ਮੁੱਢਲਾ ਸਿਧਾਂਤ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮੀ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਸੂਖਮ ਸੰਸਕਰਣ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਏਕਾਧਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਖਤ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਹਲ ਵਾਹੁਣਾ ਅਤੇ ਕਟਾਈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ‘ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚੁੰਗਲ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਦੋ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਕਥਨ ਕਿ ਆਦਮੀ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹਨ ’ਸਿਰਫ ਔਸਤਨ ਸਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਪਰਿਪੇਖ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਹੈ । ਔਰਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਭੁੱਖ, ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਰੋਧਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਦੌੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਭਾਰ ਚੁੱਕ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ, ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ), ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿੱਥੇ ਸਖਤ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਬੁਣਾਈ ਵਿਚ ਅਤੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਔਰਤ ਹਿੱਸੇ ਆਇਆ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਤਬੇ ਦਾ ਵਿਭਾਜਨ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਜਾਂ ਜੋਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਤਬੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੱਠਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਹੁਕਮ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਵੀਹ ਤੋ ਤੀਹ ਸਾਲ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਵੀਹ ਤੋਂ ਤੀਹ ਸਾਲ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿਚ ਅਲਾਬਮਾ ਵਿਚ ਕਪਾਹ ਚੁੱਗਣ ਵਾਲਾ ਗੁਲਾਮ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੰਗਲ ਵਿੱਚ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭੁਆਟਣੀ ਖੁਵਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ ਮੈਚਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਿਸਰੀ ਫ਼ਿਰੌਨ ਜਾਂ ਕੈਥੋਲਿਕ ਪੋਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਤੇ ਟਪਰਵਾਸੀ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਬਦਬਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਉਸ ਕੋਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਜਕ ਹੁਨਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਬਜਾਏ ਕਿ ਕਿਸ ਕੋਲ ਵਧੇਰੇ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਹੈ। ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਵਿਚ, ਵੱਡਾ ਬੌਸ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਆਦਮੀ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਆਦਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇਹ ਗੰਦੇ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਫਿਟ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ ਜਿਹੜਾ ਇਹ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਡੌਨ ਨਾਲ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਅਤੇ ਲੰਬਾ ਸਮੇਂ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਚਿਪਾਂਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਲਫ਼ਾ ਮਰਦ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ ਹਿੰਸਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸਥਿਰ ਗੱਠਜੋੜ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਜਿੱਤਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਮਨੁੱਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਰ ਰਸੂਖ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਕਸਰ ਉਲਟ ਸਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਨੀਵੀਂਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਵਿਚ ਹੋਮੋ ਸੇਪੀਅਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਦੀ ਹੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਸੇਪੀਅਨਸ ਨੇ ਸਕਤੀ ਵੰਡ ਦੀ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਹੋਣਾ ਸੀ ਸਿਖਰ ਤੇ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕੁਸ਼ਲਤਾਵਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ਤੇ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ ਕਿ ਪਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਾਕਤ ਦੀ ਲੜੀ ਵੀ ਨਿਰਬਲ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਵਧੇਰੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਸਮਾਜਕ ਲੜੀ (hierarchy) ਮਰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।
ਅਨੁਵਾਦ – ਹਰਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਵੂਮੈਨ ਸਟੱਡੀਜ ਸੈਂਟਰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ।